Doğum Kontrol Hapları ve Damar Tıkanıklığı Riski

Doğum kontrol hapları, gebelikten korunmak için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Doğum kontrol hapları iki grupta incelenebilir. Bu gruplardan biri ülkemizde bulunan, hem östrojen hem de progesteron içeren doğum kontrol haplardır. İkinci grup ise minipill adı verilen ve yalnızca progesteron içeren haplardır. Bitkisel doğum kontrol hapları mevcut değildir. Bu sebeple de kullanılan ilaçların her kişide farklı yan etkisi olabilir.

Doğum kontrol haplarına genellikle adetin 5. Günü başlanmaktadır. Ancak önerilen, adetin ilk günü bu haplara başlamaktır. Kullanılmaya başlandığından itibaren 21 gün boyunca, her gün alınması gerekir. Ardından 7 günlük bir ara verilir. Bu arada adet kanaması gerçekleşir. Ardından diğer kutuya geçilir. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken, doğum kontrol haplarının düzenli alınması gerektiğidir. Aksi halde etkinlikleri azalabilir.

Doğum kontrol hapları gebeliği nasıl engeller?

• Doğum kontrol hapları yumurtlamayı engelleyerek, gebeliğin oluşmasına engel olur. Bu amaçla FSH ve LH hormonlarının salgılanmasını azaltır.
• İçerdiği progesteron sayesinde servikal mukusta kalınlaşma meydana gelir. Sperm hücreleri bu sebeple tüplere ulaşamaz.
• Progesteron hormonu rahim iç tabakasının gebeliğe uygun şekilde hazırlanmasına engel olur.
• Sperm hücrelerinin dölleme yetisini rahim içerisinde bozar.

Doğum kontrol haplarının hamilelikten koruma dışındaki avantajları ise:

• Adetlerin düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlar,
• Adet kanamasının azalmasını sağlayarak anemi riskini minimuma indirir,
• Adet sancılarında azalma meydana gelir,
• Rahim kanseri riski azalır,
• Yumurtalık kanseri riski azalır,
• Kolon kanseri riski azalır,
• Meme hastalıklarına yakalanma riski azalır,
• Dış gebelik riskini azaltır,
• Kemik erimesi riski azalır,
• Çikolata kisti sonucunda meydana gelen ağrılar azalır,
• Aşırı tüylenme sorununun mevcut olduğu polikistik over sendromuna dair belirtiler hafifler,
• Perimenopozal şikayetleri azaltır.
• Miyom riski azalır.

Doğum kontrol haplarının damar tıkanıklığı riskine yol açıp açmadığı, kadınlar tarafından merak edilen soruların başında gelmektedir. Doğum kontrol hapları, toplar damarlarda ve atar damarlarda tıkanıklık riskine yol açabilir.

Venöz tromboz adı verilen damar tıkanıklığı vücutta toplar damarlarda meydana gelen pıhtılaşma neticesinde gelişen tıkanıklıklardır, özellikle bacaklardaki toplar damarlarda ortaya çıkar. Bu alanda oluşan tıkanıklıklar kalbe ve beyne gidebilir. Bu sebeple bu alanlarda da tıkanıklıklara sebep olabilir. Doğum kontrol hapları bu riski arttırmaktadır. Riskin artması, sigara kullanımı ile doğrudan ilişkilidir.

Doğum kontrol hapları damar tıkanıklığı riskini ne kadar arttırır?

Bu alandaki tıkanıklıklar, sigara kullanımı ve eş zamanlı olarak doğum kontrol hapı kullanma sebebiyle meydana gelmektedir. Bu sebeple de yaşı 35’ten büyük olan ve sigara kullanan kadınların doğum kontrol hapı kullanması önerilmez. Doğum kontrol haplarındaki damar tıkanıklığı riski östrojen içeren diğer hormon ilaçlarında da görülmektedir.

Kimler risk altında?

• Sigara kullanan kişiler,
• Yaşı 35’ten ileri olan kişiler,
• Aşırı kilolu olan kadınlar.

Doğum kontrol hapı kullanan kadınların kaçında damar tıkanıklığı görülür?

Doğum kontrol hapı kullanırken sigara içmek, damar tıkanıklığı riskini 4 kat arttırabilmektedir. Ancak damar tıkanıklığı sorununun toplumda oldukça nadir görüldüğü de atlanmamalıdır.

Doğum kontrol hapları östrojen ve progesteron içermektedir. Bu sebeple de kullanan kişilerde farklı yan etkilere sebep olabilir. Ancak daha az östrojen içeren haplarda yan etki riski daha az olduğu gözlemlenmiştir. Yan etkilerdeki artış, doğum kontrol hapının kullanılma süresine göre artmaktadır.

Mini haplar denilen yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları; damar tıkanıklığına sebep olmamaktadır.

Damar tıkanıklığı için diğer risk faktörleri:

• Obezite
• Sigara kullanmak
• Ameliyat olmak
• Pıhtılaşma bozuklukları
• İleri yaş (35 yaş üstü)
• Daha önce damar tıkanıklığı geçirmiş olmak
• Hareketsizlik
• Travma
• Kanser
• Diyabet
• Orak hücreli anemi
• Dehidratasyon
• Myeloproliferatif hastalıklar
• Enfeksiyon hastalıkları
• SLE

Doğum kontrol hapları östrojen ve progesteron içerdiklerinden, yan etkiler görülebilmektedir. Ancak bu yan etkiler, doğum kontrol hapı kullanan her kadında görülmez. Yan etkilere maruz kalmamak adına, doğum kontrol haplarının mutlaka bir doktor kontrolü altında kullanılması gerekmektedir. Bazı kadınlar için doğum kontrol hapı kullanımı uygun olmayabilir. Bu sebeple de farkı doğum kontrol yöntemlerine başvurmak gerekebilir.

Doğum kontrol haplarının diğer yan etkileri nelerdir?

• Bulantı,
• Kusma,
• Baş ağrısı,
• Migreni tetikleme,
• Memelerde hassasiyet ve dolgunluk,
• Adet arası kanamalar,
• Akne,
• Vajinal akıntı,
• Duygu durumunda dalgalanmalar,
• Tansiyon yükselmesi,
• Kiloda değişimler,
• Adet görmeme,
• Progesteron kanaması,
• Damar tıkanıklığı riskinde artış,
• Emzirme dönemindeki kadınlarda süt miktarında azalma,
• Libidoda azalma.

Şayet aşağıda belirtiler yan etkiler mevcut ise doğum kontrol hapı kullanımı kesilmeli ve zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır:

• Görme bozukluğu, çift görme
• Şiddetli baş ağrısı
• Vücudun sağ ya da sol tarafında uyuşma
• Memelerde şiddetli ağrı
• Nefes almada zorluk
• Konuşma bozukluğu (serebrovasküler olay, inme gelişmiş olabilir)
• Bacaklarda ödem
• Adetlerde gecikme
• Memelerden süt veya sıvı gelmesi